Αποθετήριο Αθωνικής Ψηφιακής Κιβωτού Αρχική

Οι Ιερές Μονές του Αγίου Όρους έχουν στην κατοχή και διαχείρισή τους την πλουσιότερη συλλογή ελληνικών χειρογράφων - κωδίκων στο κόσμο (κατά προσέγγιση 15.000) από τον 4ο έως τον 19ο αιώνα.???? Οι Ιερές Μονές του Αγίου Όρους έχουν στην κατοχή και διαχείρισή τους την πλουσιότερη συλλογή ελληνικών χειρογράφων - κωδίκων στο κόσμο (κατά προσέγγιση 15.000) από τον 4ο έως τον 19ο αιώνα.

Οι χειρόγραφοι κώδικες, περγαμηνοί και χαρτώοι, που διαφυλάσσονται στο Άγιο Όρος συγκεντρώθηκαν είτε ως επείσακτα αντικείμενα είτε ως δημιουργήματα Αγιορείτικων εργαστηρίων.
Ο πλούτος τόσο των θεματικών περιοχών που καλύπτουν όσο και της διακόσμησης αυτών (μικρογραφίες, λοιπός διάκοσμος) τα καθιστούν μοναδικά και ανεκτίμητα, (υπό την έννοια ότι αν καταστραφούν δεν αντικαθίστανται), κατατάσσοντάς τα στα έργα τέχνης.
Ο κύριος όγκος των χειρογράφων των μονών του Αγίου Όρους συνίσταται από ελληνικά χειρόγραφα, τα οποία συμποσούνται σε περισσότερα από 15.000. Σε αυτά πρέπει να προστεθούν α) οι συλλογές σλαβικών χειρογράφων που αριθμούν περισσότερα από 1500 και απόκεινται όχι μόνον στις βιβλιοθήκες των σλαβικών μονών Χιλανδαρίου, Ζωγράφου και Αγίου Παντελεήμονος αλλά και σχεδόν σε όλες τις ελληνικές μονές και β) 100 περίπου ογκώδη γεωργιανά χειρόγραφα (απόκεινται κυρίως στη μονή Ιβήρων).

Τα χειρόγραφα χρονολογούνται κυρίως από τον 10ο ώς τις αρχές του 20ού αιώνα.
Είναι συνήθως ογκώδη, πολυσέλιδα και σταχωμένα (πολλές φορές με ξύλινες πινακίδες) είναι γραμμένα σε περγαμηνή ή χαρτί. Ικανός αριθμός από αυτά κοσμούνται με μικρογραφίες ή/και με επιμέρους διακοσμητικά στοιχεία (επίτιτλα, πρωτογράμματα κλπ.). Πολλά χειρόγραφα περιέχουν μεταγενέστερες προσθήκες: κτιτορικά σημειώματα, ενθυμήσεις, βραχέα χρονικά και παρασελίδιες σημειώσεις (πολύτιμη πηγή για την ιστορία και τις διαδρομές των χειρογράφων).
Ικανός αριθμός χειρογράφων περιέχει έργα της αρχαίας ελληνικής, βυζαντινής, μεταβυζαντινής και νεώτερης κοσμικής γραμματείας: αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς, βυζαντινοί και μεταβυζαντινοί κοσμικοί συγγραφείς (ιστορικοί, φιλόσοφοι, έργα λογοτεχνίας) κλπ. Όλες οι μονές κατέχουν και κανό αριθμό μουσικών χειρογράφων (εκκλησιαστικής μουσικής).